Basenji – pies faraonów, który nie szczeka

Psy tej rasy nie zawsze są typowym wyborem na członka rodziny. Choć dobrze współżyje z dziećmi, gdy dorasta w ich towarzystwie, może traktować je z pewnym dystansem. Zwykle wybiera jedną osobę jako swojego głównego opiekuna, choć zdarza się, że okazuje równą sympatię wszystkim członkom gospodarstwa domowego. Może również żyć w całkowitej harmonii z innymi zwierzętami. Basenji nie prowokuje konfliktów z obcymi psami, a jeśli je zaczepia to do zabawy. Jednak w sytuacji kiedy zostanie zaatakowany, z pewnością się obroni.

Basenji jest wyjątkowy pod wieloma względami i posiada wszystkie cechy dobrego przyjaciela. To zwierzę pełne pomysłowości, z którym nie można się nudzić, a każdy dzień z nim jest inny. Chociaż nie przepada za zimnem i wilgocią, z przyjemnością szaleje na śniegu. Lepiej jednak czuje się w cieple – jako rasa pochodząca z Afryki, dobrze znosi wysokie temperatury, ale to nie oznacza, że jest odporny na udar cieplny.

Z uwagi na swoje pierwotne przeznaczenie, Basenji często wykazują silny instynkt łowiecki. Dlatego podczas spacerów mogą gonić ptaki lub polować na koty, co może skłonić je do ucieczki. Z tego powodu zaleca się, aby zawsze były prowadzone na smyczy lub długim sznurze. Basenji mogą również napotkać trudności w akceptacji innych zwierząt domowych, takich jak koty czy króliki, zwłaszcza jeśli nie były z nimi socjalizowane od młodości.

Historia i pochodzenie rasy Basenji

Basenji to jedna z najstarszych znanych ras psów, co potwierdzają obrazy na malowidłach w egipskich piramidach, gdzie często przedstawiane są u stóp faraonów. Psy te należą do grupy zwanej „schensi”, która obejmuje prymitywne rasy psów z tropikalnych obszarów równikowych. Chociaż Basenji żyły wśród ludzi, często musiały radzić sobie bez ich bezpośredniej opieki i same dbać o swoje przetrwanie. W tych częściach świata nie było i nadal nie ma zwyczaju szczególnej troski o zwierzęta.

Basenji były wykorzystywane przez tubylców jako psy myśliwskie – wypłaszające zwierzynę. W grupach te psy polowały nawet na lwy. Charakterystyczną cechą Basenji jest ich cicha bieganina, dlatego podczas łowów zakładano im specjalne obroże z dzwonkami, co umożliwiało kontrolowanie ich podczas pogoni. Zdarzało się, że Basenji były także wykorzystywane jako źródło pożywienia. Ponadto, psy te bywały trzymane przez lokalnych szamanów.

FCI uznało Basenji za rasę pochodzącą z Kongo, chociaż podobne psy obserwowano również w Sudanie, Kenii i na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Jednakże, to właśnie „teriery z Kongo”, jak niegdyś określano Basenji, otrzymały oficjalne uznanie jako rasa. Do połowy XIX wieku Basenji nie były wspominane w dostępnych źródłach. Dopiero późniejsze badania Afryki centralnej przyniosły bardziej lub mniej szczegółowe opisy tych psów.

Znane były pod różnymi nazwami, takimi jak kongo-terier, pies Bongo, Niam-Niam czy Zande, co z dużym prawdopodobieństwem wskazuje, że w każdym z tych przypadków mowa była o Basenji. W 1880 roku pierwsze egzemplarze rasy Basenji zostały zaprezentowane publicznie w paryskim ogrodzie zoologicznym. W 1895 roku kilka okazów tej rasy pokazano na wystawie Crufts jako „afrykańskie psy buszmeńskie”. Rok 1908 przyniósł hodowlę miotu Basenji w ogrodzie zoologicznym w Berlinie, ale potem na długo zapomniano o tych psach.

Renesans zainteresowania Basenji w Europie nastąpił w latach 30. XX wieku, kiedy to w Anglii powstały dwie znaczące hodowle. Pierwsza, „of Blean” Olivii Burn, zainicjowała zainteresowanie rasą w Europie, a druga, „of the Congo” Veroniki Tudor-Williams, przyczyniła się do jej międzynarodowego rozwoju. W 1957 roku Basenji po raz pierwszy zdobył tytuł championa Anglii, a jego reprezentantem był BROWN TROUT of the Congo. Mówi się, że cała europejska linia hodowlana Basenji wywodzi się zaledwie od 11 przywiezionych z Afryki psów.

W Polsce pierwsze Basenji pojawiły się w 1993 roku. Były to suki Horsley’s SIRCHLOE (import z Anglii) i Fallohide PIA ROSETTA (import z Danii), które zapoczątkowały pierwsze polskie hodowle. W kolejnych latach importowano więcej psów tej rasy, w tym Horsley’s SIR GEORGETAR z Anglii w 1994 roku, IGGY POP Out of Africa z Francji i Adoram TREASURE OVERTHESEA z Anglii w 1995 roku, a także wiele innych z Rosji, Danii, Czech, Włoch w latach późniejszych, co przyczyniło się do rozwoju hodowli Basenji w Polsce.

Wygląd i cechy charakterystyczne Basenji

Basenji to małe psy o lekkiej, harmonijnej budowie ciała i delikatnym szkielecie. Charakteryzują się pomarszczoną głową, mocnymi szczękami, małymi, spiczastymi uszami oraz wyrazistymi, ciemnymi oczami o migdałowym kształcie. Ich ogon jest wysoko osadzony i silnie skręcony. Sierść Basenji jest krótka, przylegająca i błyszcząca, a umaszczenie często przybiera formę dwu- lub trójkolorową.

Najczęściej występuje w umaszczeniu czarno – białym lub czerwono – białym. Dużą popularnością cieszy się także umaszczenie w kolorze czarnym, brązowym czy białym z płowymi znaczeniami lub pręgowany. Mogą również występować psy o umaszczeniu Basenji tricolor. Psy te poruszają się z niezwykłą gracją, a ich chód przypomina elegancki kłus konia. Typowy przedstawiciel rasy waży od 9,5 do 11 kg i osiąga wysokość w kłębie od 40 do 43 cm.

Zdrowie psów rasy Basenji

Basenji generalnie cieszą się dobrym zdrowiem, choć istnieją pewne schorzenia, które mogą ich dotyczyć. Jednym z nich jest przepuklina pępkowa, częściej obserwowana u młodych psów. Jest to stan związany z nieprawidłowym zrostem pierścienia pępkowego. Inną chorobą, na którą Basenji mogą być narażone, jest dysplazja bioder – schorzenie dotyczące stawów biodrowych, które może prowadzić do bólu i problemów z chodzeniem. Regularne badania weterynaryjne i odpowiednia opieka mogą pomóc w wykrywaniu i zarządzaniu tymi stanami zdrowotnymi.

Inną dolegliwością specyficzną dla rasy Basenji jest tzw. zespół Fanconiego, który jest wrodzoną wadą powodującą metaboliczne zaburzenia kanalików nerkowych. Na szczęście, w obecnych czasach dostępny jest test genetyczny, który pozwala zidentyfikować nosicieli tej choroby, co jest kluczowe dla odpowiedzialnej hodowli i zapobiegania przekazywania tej wady genetycznej kolejnym pokoleniom.

Rasa Basenji, pochodząca z cieplejszych rejonów Afryki, nie jest odporna na niskie temperatury, a to właśnie zimno sprzyja chorobom nerek. Ważne jest, aby zadbać o odpowiednią ochronę swojego czworonożnego pupila przed zimnem, aby uniknąć ryzyka hipotermii. Odpowiednie ubranka na zimę oraz ograniczenie czasu spędzanego na zewnątrz w bardzo chłodne dni mogą pomóc w utrzymaniu ciepłoty ciała psa na bezpiecznym poziomie. Co ciekawe samice psów tej rasy przechodzą ruję tylko raz do roku.

Charakter rasy Basenji

Basenji to rasa, która jest zarówno oddanym, jak i głęboko przywiązanym towarzyszem. Te psy są czułe i opiekuńcze, a równocześnie pełne energii, co sprawia, że mogą być niezwykle psotne i często wykazują dużą niezależność. Nie są to zwierzęta spokojne ani łatwo ulegające dyscyplinie, dlatego najlepiej odnajdą się u boku właścicieli o podobnym, energicznym usposobieniu. Basenji uwielbiają zabawę i potrafią dostarczać wiele powodów do radości i uśmiechu. Są to inteligentne psy, które z entuzjazmem uczą się nowych komend i sztuczek. Choć chętnie współpracują, to jednak zachowują pewien stopień niezależności i nie poddają się całkowicie kontroli swojego właściciela.

Basenji, choć od dawna towarzyszą ludziom, zachowały wiele cech charakterystycznych dla dzikich psów. Są niezwykle oddane i przywiązują się do swojego właściciela, ale jednocześnie cenią sobie niezależność. Co ciekawe, Basenji nie szczekają. Budowa ich krtani uniemożliwia im szczekanie, jednak nie oznacza to, że psy te nie komunikują się ze światem. Wręcz przeciwnie, dźwięki, które wydają przypominające jodłowanie. Rasa ta posiada silny instynkt łowiecki i jest naturalnie ostrożna, co czasami może przejawiać się jako skłonność do strachu.

Wychowanie i szkolenie

Basenji często określa się jako psy o „kocim charakterze” ze względu na ich niezależność i samodzielność. Są to psy, które często mają własne zdanie i nie łatwo jest je przekonać do zmiany decyzji. Właściciele Basenji powinni być przygotowani na to, że ich pupil nie będzie całkowicie posłuszny ani nie wykaże poddańczej uległości.

Szkolenie Basenji może być wyzwaniem, ponieważ są to psy niezwykle inteligentne, ale również uparte. Uważają, że najlepiej wiedzą, jak radzić sobie w danej sytuacji, co może utrudniać proces nauczania. Ponadto, Basenji mają długą pamięć do przykrych zdarzeń i osób z nimi związanych, co może wpłynąć na ich relacje z ludźmi i innymi zwierzętami.

W podejściu do Basenji kluczowa jest łagodność i cierpliwość. Nie tolerują one przymusu ani brutalnego traktowania. W procesie szkolenia i codziennej interakcji z tymi psami znacznie więcej można osiągnąć poprzez spokojne i konsekwentne podejście, które buduje zaufanie i wzajemny szacunek. Właściciele Basenji muszą zatem podejść do wychowania swojego psa z dużą dozą wyrozumiałości i elastyczności, aby osiągnąć pozytywne rezultaty.

Pielęgnacja psów Basenji

Może zaskoczyć wielu właścicieli, że Basenji samodzielnie dba o swoją higienę, podobnie do kotów. Psy tej rasy regularnie używają języka i łap, aby utrzymać swoją sierść w czystości. Mimo tej naturalnej dbałości, Basenji wymagają pewnej opieki ze strony właścicieli. Zalecane jest kąpanie psa tylko wtedy, gdy jest to konieczne, i nie częściej niż raz na sześć tygodni.

Jednym z atutów Basenji jest brak typowego psiego zapachu, co jest dość rzadkie wśród psów. Ich krótka, lśniąca sierść wymaga regularnego szczotkowania, by usunąć martwe włosy i utrzymać skórę zdrową. Ważną kwestią jest także dbałość o higienę jamy ustnej Basenji; zaleca się czyszczenie zębów psa co najmniej dwa do trzech razy w tygodniu, aby zapobiec problemom dentystycznym. Regularna kontrola uszu i paznokci również jest istotna, aby unikać infekcji i innych problemów zdrowotnych.

Dla kogo ta rasa?

Basenji to rasa, która nie pasuje do każdego. Jako psy bardzo aktywne, wymagają one sporej ilości ruchu oraz stymulacji, aby nie szukały samodzielnie sposobów na rozładowanie swojej energii, co czasami może prowadzić do niepożądanych zachowań. Właściciel Basenji powinien być osobą spokojną, zrównoważoną i odpowiedzialną, co jest kluczowe w efektywnym zarządzaniu energią i temperamentem tego psa.

Idealny właściciel powinien posiadać doświadczenie w pracy z psami. Basenji nie jest zalecane jako pierwszy pies dla osób bez wcześniejszego doświadczenia z psami, ponieważ wymaga specyficznych umiejętności w zakresie szkolenia i socjalizacji. Rasa ta najlepiej sprawdzi się u osób, które potrafią zaoferować konsekwentne wychowanie oraz są zdolne do zaspokojenia ich wysokiego poziomu potrzeb aktywności fizycznej i mentalnej.

Wzorzec

Basenji – grupa V FCI, sekcja 6, nr wzorca 43

• Kraj pochodzenia: Afryka Środkowa
• Charakter: niezależny, odważny, czujny
• Wielkość: w kłębie psów – 43 cm, suk – 40 cm
• Waga: psy 10-12 kg, suki 9-10 kg
• Szata: krótka, gładka i zwarta, dobrej jakości. Skóra bardzo giętka i elastyczna.
• Maść: czarna jednolita z białym, czysto ruda z białym, czarna podpalana z białym (tricolor) i pręgowana z białym (na rudym tle występują ciemne pręgi – im bardziej widoczne tym lepiej). Kolor biały powinien występować na stopach Basenji, klatce piersiowej i końcu ogona. Białe kończyny, gwiazdka na czole i biały kołnierz dopuszczalny.
• Długość życia: 13-16 lat
• Odporność na warunki atmosferyczne: średnia
• Koszty utrzymania: od 250 zł miesięcznie
• Cena psa z rodowodem: ok. 7000 zł