Animaloterapia – terapeutyczna moc obcowania ze zwierzętami.

Wielu ludzi wybiera życie z pupilem, odkrywając, że poprawia to ich ogólne samopoczucie. Obecność zwierzęcia zapewnia im towarzystwo, poczucie bycia potrzebnym i miłość. Ponadto, zwierzęta zachęcają do aktywności i zabawy, co ma korzystny wpływ na nasze zdrowie psychiczne i kondycję fizyczną.

Często uważane za najlepszego przyjaciela i ważnego członka rodziny, a obcowanie ze zwierzętami od dawna jest cenione za jego pozytywny wpływ na dobre samopoczucie oraz za potencjalne korzyści terapeutyczne. W połowie XX wieku zaczęto formalnie rozpoznawać korzystny wpływ zwierząt na ludzi, co doprowadziło do powstania animaloterapii, znanej również jako „zooterapia”.

Pojęcie Animaloterapii

Animaloterapia, znana też jako zooterapia, to metoda lecznicza bazująca na interakcjach ze zwierzętami. Odgrywa ważną rolę w wsparciu terapii na różnych poziomach: psychicznym, fizycznym i społecznym. Rehabilitacja ta realizowana jest przez bezpośrednie zaangażowanie  zwierząt, w tym dotykanie, obserwację i spędzanie czasu w ich obecności.

Terapia ta jest szczególnie pomocna dla osób z różnymi formami niepełnosprawności intelektualnej, takimi jak zespół Downa, autyzm, porażenie mózgowe czy opóźnienia rozwojowe. Korzyści mogą również doświadczać osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi, w tym z problemami z motoryką, niedorozwojem mięśni oraz po przebytych urazach lub chorobach fizycznych.

Jest również polecana dla osób z wadami wzroku i słuchu, w tym niewidomych, niedowidzących, głuchych i niedosłyszących. Interakcja ze zwierzętami może także wspierać tych, którzy zmagają się z adaptacją do norm społecznych.

Ciekawostka

Warto zaznaczyć, że w 1958 roku amerykański psychiatra Boris Levinson, opierając się na swoich obserwacjach, przedstawił teorię, która podkreśla korzystny wpływ zwierząt na terapię osób z zaburzeniami psychicznymi. Na podstawie jego wniosków Elizabeth i Sam Corson opracowali metodę psychoterapii z udziałem zwierząt.

Programy animaloterapii

W ramach animaloterapii stosuje się różnorodne metody:

• Zajęcia wspomagane przez zwierzęta (AAA) – skupiają się na spontanicznych interakcjach między człowiekiem a zwierzęciem, kreując atmosferę zabawy. Głównym celem jest stymulacja aktywności, ruchu oraz budowanie relacji ze zwierzęciem, bez ograniczeń czasowych i bez analizowania reakcji pacjenta przez terapeutów.

• Terapia wspomagana przez zwierzęta (AAT) – jest prowadzona przez specjalistów i ma jasno określony cel terapeutyczny. Obejmuje dokładne planowanie i dokumentowanie efektów terapii oraz postępów pacjenta.

• Edukacja wspomagana przez zwierzęta (AAE) – metoda wykorzystywana głównie za granicą, w Polsce łączy elementy dwóch wcześniej wymienionych. Celem jest wsparcie osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami poprzez rozwijanie motoryki, funkcji poznawczych, pamięci, koncentracji, orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz nauki wymowy. Beneficjentami mogą być również osoby z ograniczeniami w poruszaniu się.

Programy te skupiają się również na aspekcie emocjonalnym, takim jak redukcja lęku, nauka współpracy i wyrażania emocji. Kontakt ze zwierzętami może zmniejszać ból, obniżać ciśnienie krwi i tętno, wzmacniać układ immunologiczny i ogólnie poprawiać samopoczucie, zwłaszcza u osób starszych.

Rodzaje terapii

Dogoterapia

Dogoterapia to niezwykle efektywna forma terapii wykorzystująca psy. Te lojalne i towarzyskie zwierzęta wykazują niezwykłą zdolność do nawiązywania interakcji z ludźmi, wykazując się przy tym dużą cierpliwością i chęcią do zabawy. Terapia ta koncentruje się na poprawie fizycznej i psychicznej sprawności pacjentów, wykorzystując psa jako kluczowy element motywujący do aktywności. Psy przyciągają uwagę, co pozytywnie wpływa na koncentrację i zachęca do ruchu.

Dogoterapia pomaga także w pokonywaniu barier społecznych. Interakcja z psem może rozwinąć umiejętności komunikacyjne, wzbogacając słownictwo, poprawiając wymowę oraz ucząc szybkiego reagowania na zachowania zwierzęcia.

Regularne spacery i zabawy z psem nie tylko poprawiają kondycję fizyczną i krążenie, ale także wspomagają funkcjonowanie serca, co przyczynia się do redukcji ryzyka chorób sercowych i zawałów. Aktywność ta sprzyja także utracie wagi, obniżeniu ciśnienia krwi i zwiększeniu mobilności oraz elastyczności stawów.

Ponadto, bliskość z psem poprawia ogólne samopoczucie, ma działanie profilaktyczne przeciwko nerwicom, łagodzi stres i wspomaga walkę z nim. Dogoterapia jest wykorzystywana również w leczeniu chorób neurologicznych i przyspiesza proces rehabilitacji dzięki budowaniu więzi z psem.

Hipoterapia

Hipoterapia to terapia wykorzystująca konie, skoncentrowana na jeździe konnej, wykonywaniu ćwiczeń na koniu oraz na interakcji z tym zwierzęciem. Kluczowym aspektem jest budowanie emocjonalnej więzi z koniem.

Ta forma terapii jest szczególnie polecana osobom z problemami układu ruchu. Interakcja z koniem pozytywnie wpływa na samopoczucie i zdrowie psychiczne, co już w starożytności zauważył Hipokrates, podkreślając jej korzystny wpływ na organizm oraz potencjał łagodzenia różnych dolegliwości.

Hipoterapia służy także jako forma gimnastyki, która wzmacnia mięśnie i poprawia ogólną sprawność, a także może przyczyniać się do korekty postawy ciała. Stosuje się ją nawet u bardzo małych dzieci, zawsze pod okiem wykwalifikowanego terapeuty.

Korzystają z niej również osoby z wadami wzroku i słuchu, a także te zmagające się z zaburzeniami psychicznymi, wahania nastrojów i trudnościami w kontrolowaniu emocji.

Felinoterapia

Felinoterapia to metoda lecznicza, w której główną rolę odgrywają koty. Nazwa wywodzi się od greckiego słowa „felis”, oznaczającego kota. Terapia ta jest przeznaczona dla ludzi w różnym wieku, niezależnie od rodzaju niepełnosprawności, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Polega na interakcji z kotem, obserwacji jego zachowań, głaskaniu, zabawie, a także na opiece nad zwierzęciem, w tym karmieniu czy utrzymaniu czystości w jego otoczeniu.

Szczególnie korzystna jest dla dzieci z zespołem Downa, autyzmem (gdzie jest popularna np. w Szwecji), nadpobudliwością, problemami z integracją społeczną, nieśmiałością, a także u osób cierpiących na lęki. Koty, w przeciwieństwie do psów, nie przejawiają nadmiernej ekscytacji i głośno nie wyrażają swoich emocji, co sprawia, że ich obecność działa uspokajająco i wyciszająco.

Dzięki temu są one skutecznie wykorzystywane w terapii osób, szczególnie młodzieży, wykazujących zachowania aspołeczne i agresywne. Długotrwałe pieszczoty kota, który pozostaje niemal nieruchomy, mają relaksujący wpływ na opiekunów.

Felinoterapia znajduje zastosowanie również w systemie penitencjarnym, przynosząc pozytywne efekty w poprawie zachowań osadzonych, łagodzeniu emocji oraz ułatwianiu nawiązywania kontaktów z innymi. Pomaga w łagodzeniu napięć i konfliktów między więźniami.

Inne formy animaloterapii:

• Delfinoterapia:  Zajęcia z delfinami, które mogą obejmować zabawę i pływanie z tymi inteligentnymi ssakami. Ta forma terapii wykorzystuje pozytywny wpływ kontaktu z delfinami na emocjonalne i społeczne funkcjonowanie osób.
• Alpakoterapia: Interakcje z alpakami, w tym pielęgnacja, głaskanie, karmienie i wspólne spacery. Alpaki, ze względu na swoją łagodną naturę, są szczególnie dobre w pracy z osobami potrzebującymi spokoju i relaksu.
• Pet therapy (terapia z udziałem zwierząt domowych): Współpraca z różnymi mniejszymi zwierzętami, takimi jak świnki morskie, króliki, chomiki, które mogą być łatwe w obsłudze i oferować poczucie spokoju oraz bezpieczeństwa.

Każda z tych form terapii ma na celu wykorzystanie unikalnych cech i zachowań zwierząt do wspierania zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi, skupiając się na różnych aspektach rehabilitacji fizycznej, emocjonalnej oraz społecznej.